De zorg bij patiënten met kanker is in de laatste jaren ingrijpend veranderd. De overlevingskansen nemen toe en steeds vaker krijgt kanker het karakter van een chronische ziekte. Door deze verandering is het aantal mensen dat leeft met de gevolgen van de ziekte & de behandeling groter geworden. De rol van de fysiotherapeut wordt daardoor ook steeds belangrijker. Dit is mede gesterkt door de toename aan het wetenschappelijk bewijs dat laat zien dat fysio- en oefentherapie effect heeft op het verminderen van bijwerkingen en langetermijneffecten tijdens de (behandeling van) kanker. Doordat de therapeut een grotere rol in het zorgproces krijgt, loopt deze ook vaker tegen complicerende factoren in het therapeutisch behandeltraject aan.

Handvaten om met veelvoorkomende factoren om te gaan

De KNGF-richtlijn Oncologie geeft therapeuten handvaten om met enkele van deze veelvoorkomende, complicerende factoren om te gaan. De aanbevelingen gaan specifiek over de toepassing van beweeginterventies en de aanpassingen die daarin noodzakelijk zijn in geval van botmetastasen, cardiotoxiciteit, chemotherapie geïnduceerde perifere neuropathie (CIPN) en vermoeidheid. Daarnaast zijn ook de belangrijkste elementen uit de huidige KNGF-standaard Beweeginterventie Oncologie overgenomen en is deze informatie aangevuld met recente inzichten vanuit internationale richtlijnen en wetenschappelijke literatuur.

Een resultaat van het FAST-project

Michelle Verseveld (werkgroeplid, klinisch epidemioloog, oedeem- & oncologiefysiotherapeut en bestuurslid NVFL):  “Bij de ontwikkeling van de KNGF-richtlijn Oncologie bleek dat niet de feitenkennis, maar een correcte vertaling naar de praktijk het kennishiaat was. Daarom bevat de richtlijn per complicerende factor aanbevelingen om de oncologische zorg passend en doelmatig vorm te geven. Een risicoanalyse van de situatie is hierin essentieel, maar het volledig uitsluiten van risico’s is onmogelijk. Het is belangrijk dat therapeuten samen met de patiënt de voordelen van de behandeling afwegen tegen de mogelijke risico’s.”

Samen met de KNGF-richtlijn Zelfmanagement (die onlangs verscheen) is de KNGF-richtlijn Oncologie het resultaat van het FAST-project. Met deze pilot wordt een nieuwe manier van richtlijnontwikkeling onderzocht, waarbij aanbevelingen voor aandoeningsoverstijgende onderwerpen ontwikkeld worden.

• Bekijk de richtlijn Oncologie
• Lees meer over het FAST-project 
• Over de richtlijn kan je een online lezing volgen op: 28 maart/ 26 april/ 30 mei en 30 juni 
• Binnenkort is ook de e-learning beschikbaar

De ontwikkeling van de richtlijn

De richtlijn Oncologie is ontwikkeld in samenwerking met het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek (NKI-AVL), en de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM). In de werkgroep zaten fysiotherapeuten, andere zorgverleners en experts van de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie en Oncologie (NVFL), Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), Nederlandse Vereniging Psychosociale Oncologie (NVPO) en Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN). Vanuit de klankbordgroep hebben nog vele andere fysiotherapeuten, andere zorgverleners, experts en organisaties bijgedragen aan de richtlijn, waaronder ook de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK).

Foto: Fysiqvision.nl